İstanbul’da 15 Ağustos 1925’te dünyaya gelen sanatçı, İstanbul Erkek Lisesi’nde eğitim gördü. Şimdi lise öğrencisiyken, 1937’de Bakırköy Ortaokulu’nda birinci kez sahneye çıkan sanatçı, daha sonra 1940’ta kurulan Bakırköy Halkevi sahnesinde, “Erkek Güzeli” isimli oyundaki başarısıyla ismini duyurdu.
Muhsin Ertuğrul, “İnsan ve Tiyatro Üzerine Gördüklerim” isimli kitabında yer verdiği bir anısında, usta oyuncunun 12 yaşındayken sahneye çıktığı Ankara’daki bir tiyatro oyununu Mustafa Kemal Atatürk’ün de izlediğini belirterek, tesirli bir oyunculuk sergileyen Özkul’u Atatürk’le tanıştırdığını, Atatürk’ün Özkul’a “Çocuk, çok büyük bir tiyatrocu olacaksın.” dediğini aktarmıştı.
Ses Tiyatrosu’nda 1948’de sahnelenen “Aşk Köprüsü” ile profesyonel olarak oyunculuğa adım atan sanatçı, daha sonra Muhsin Ertuğrul idaresindeki Küçük Sahne’ye geçti.
Münir Özkul, 1951’de John Steinbeck’in “Fareler ve İnsanlar” ile John Millington Synge’in “Babayiğit”, 1954’te George Axelrod’un “Yaz Bekarı”, 1955’te John Patrick’in “Çayhane” yapıtlarının yanı sıra “Bana Çiçek Yollama”, “Generalin Aşkı”, “Yağmurcu” ve “Godot’yu Beklerken”in de ortalarında olduğu kıymetli yapıtlarda rol aldı.
İstanbul Kent Tiyatroları, Ankara Devlet Tiyatrosu ve özel tiyatrolarda da vazife yapan sanatçı, Sadık Şendil’in “Kanlı Nigar” oyunundaki rolüyle 1968’de İlhan İskender Armağanı’nı kazandı.
Sanat hayatında beş kişinin büyük tesiri olduğunu düşündüğünü söz eden Özkul, bir röportajında şunları anlatmıştı:
“Bu isimler, Muhsin Ertuğrul, Ferdi Tayfur, Haldun Dormen, Sadık Şendil ve Şakir Eczacıbaşı’dır. Bugün sanatımın geleceğiyle ilgili hiçbir şey söyleyecek durumda değilim. Yalnız şu sıralarda Haldun Taner’in benim için yazdığı bir eser var. Tüm arzum bu piyesi muvaffakiyetle oynamak. Sanat hayatım içinde her vakit ‘İbiş’e ve ‘Kavuklu’ya hayranlık duymuşumdur. Nedenini şöyle anlatayım; insanı çeşitli tesirlerden kurtarabilseydik, ortaya birçok müşterek tarafları olan bir insan tipi çıkardı. Bu, gerçek istikametleri ağır basan kozmik insan tarifi ve tipidir. Ben Kavuklu’da yahut İbiş’te kendi içimdeki o insanı yakalamak ve o beşere varmak istiyorum.”
1968’de Dümbüllü’nün kavuğunu devraldı
Geleneksel Türk tiyatrosunun son temsilcisi İsmail Hakkı Dümbüllü, Kel Hasan’dan devraldığı 50 yıllık sembolik kavuğunu 1968’de Özkul’a teslim etti. Münir Özkul’un akabinde Ferhan Şensoy ve Rasim Öztekin’in taşıdığı kavuk son olarak Şevket Çoruh’a devredilmişti.
Münir Özkul, Haldun Taner’in “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” oyunundaki rolüyle “Avni Dilligil”, “Ulvi Uraz”, “İsmet Küntay” ve “İsmail Dümbüllü” ödüllerinin sahibi oldu.
Sinemada 1950’lerden itibaren görünmeye başlayan sanatçı, canlandırdığı karakterlerle büyük beğeni kazandı. Bilhassa 1970’li yıllarda, kalabalık takımlı Ertem Eğilmez sinemalarında kıymetli rolleri canlandırdı.
Sanatçı, Hababam Sınıfı serisindeki Özel Çamlıca Lisesi’nin tatlı sert müdür yardımcısı “Kel Mahmut” tiplemesiyle unutulmazlar ortasına girdi.
Başarılı oyuncu, direktörlüğünü Sırrı Gültekin’in yaptığı 1979’da yayınlanan “İbiş’in Rüyası” isimli üretimle birinci kere televizyon dizisinde rol alırken, dizilerin yaygınlaşmaya başladığı 1990’lı yıllarda, “Uzaylı Zekiye”, “Ana Kuzusu”, “Şaban ile Şirin” ve “Reyting Hamdi”de de oynadı.
“Mavi Boncuk”, “Bizim Aile”, “Aile Şerefi”, “Gülen Gözler”, “Neşeli Günler”, “Gırgıriye” ve “Görgüsüzler” isimli aile sinemalarında Adile Naşit ile başrolü paylaşan Özkul, canlandırdığı karakterlerle Türk izleyicisinin hafızasına kazındı.
Sanat ömrü boyunca birçok mükafatın sahibi oldu
Usta sanatçı, “Sev Kardeşim” sinemasındaki rolüyle 1972’de Altın Portakal Sinema Festivali’nde “En Âlâ Erkek Karakter Oyuncu Ödülü”ne, “Bizim Aile” sinemasında canlandırdığı “Yaşar Usta” rolüyle de 1977’de Azerbaycan Sinema Şenliği Özel Ödülü’ne paha görüldü.
Başarılı oyuncu, 1980’de 40. sanat yılını, 1996’da Atatürk Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen aktiflikte ise 55’inci sanat yılını kutladı.
Uluslararası İstanbul Tiyatro Şenliği tarafından 2006’da verilen Onur Ödülü’ne layık bulunan sanatçı, 2014’te 18. Afife Tiyatro Ödülleri’nde Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü’nü, 2015’te ise Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü aldı.
Hayriye, Ferdi ve Güner isimli üç çocuğu bulunan sanatkara, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1998’de “devlet sanatçısı” unvanı verildi.
5 Ocak 2018’de hayatını yitiren usta oyuncu, Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde gerçekleştirilen merasimin akabinde Bakırköy Mezarlığı’ndaki aile kabristanına defnedildi.
(AA)
