2022 yılı sona erip giderken yerini 2023’e, insanlığı ise tüm dünyayı sarsan olaylar ve bunların sonuçları ile başbaşa bırakmaktadır.
Peki ne olmuştu 2022’de, gelin daima birlikte bir kısaca hatırlayalım:
Küresel pandeminin sıhhat üzerindeki tesirleri şimdi bitmeden getirmiş olduğu ekonomik kriz, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan ve global piyasalarda çalkantılara sebep olan birinci ve en büyük global güç krizi, COP-26’da alınan kararlar sonucunda tüm ülkelerce hemen atılması gereken adımlara vurgu yapan iklim krizi derken bu üçlü global kriz ile insanlığın çaba edebilmesi için harikulâde hareketlere muhtaçlık duyulduğu anlaşılmıştır Tüm dünya güç güvenliği, artan enflasyon, iklim amaçlarına ulaşmak ve tehlikeli global ısınmayı sınırlamak için daralan bir vakit penceresi içerisinde gibisi görülmemiş zorluklarla karşı karşıya kalarak bir gayret vermeye çalışmaktadır.
Enerji krizine baktığımızda jeopolitiği, arz ve talebi, ekonomik kaideleri ve iklim mevzularını merkeze aldığını, iklim krizine baktığımızda ise enerjiyi tüm bileşenleri ile güç güvenliğinden fosil yakıtlara, yenilenebilir güçten etrafa, birbiri ile kontaklı disiplinler ortası tüm konuları odak noktası haline getirdiğini, iktisada ve artan enflasyona baktığımızda ise güç ve iklim krizlerinin gölgesinde ülkelerin vaad ettikleri net sıfır emisyon gayeleri ile tam olarak örtüşemeyerek kendi bağımsızlığını ilan ettiğini görmekteyiz. Tüm bunlara hala eşlik eden global sıhhat sorunları ve daha da acısı tüm bunların ortasında bir işgal, hayatını kaybeden bir sürü sivil ve temiz, direnen bir halk ve maalesef insanlık dramı her gün haberlere husus olmaya devam etmektedir.
Nedense bütün bu olanların odağında olan ‘insan’ faktörünü görmeyi reddediyor ve aksiyonların getirdiği sonuçları bir formda “düzeltmeye” devam ettiğimizi düşünüyoruz.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı ve Türkiye İklim Değişikliği Başmüzakerecisi Prof. Dr. Mehmet Emin BirpınarAslında bu süreç ülke başkanları için de epey karışık ve sıkıntı.
COP-27’den sonra hem şirketlerin CEO’larının hem ülke önderlerinin kendilerine sordukları temel sorulardan biri, şayet net sıfır emisyon gayesine ulaşabilmek istiyorsak güç dalı temelinde dönüşümü hızlandırabilmek ve tıpkı vakitte güç güvenliğini ve dayanıklılığını sağlayabilmek için ne yapmak gerekir?
Net sıfır maksadından vazgeçip yalnızca sistem dayanıklılığı ve güç güvenliğine mi odaklanmak yoksa kulakları tıkayıp büsbütün net sıfır maksadına mi kilitlenmek gerekir?
Herhalde güç güvenliği ile emisyon azaltımları ortasındaki dengeyi bulmak hiç bu kadar güç olmamıştı. McKinsey Şirketler Topluluğu’nun COP-27 öncesi yayımladığı raporda da belirtildiği üzere başkanların net sıfıra giden yolda ülkeleri ya da şirketler bağlamında kuruluşları için paha üretmek, yeni fırsatlar yakalamak için çok daha bahadır ve çevik olmaları gerekecektir.
Başka bir sözle bugün güç krizini çözmek net sıfır yoluna ulaşmak manasına mı geliyor? Yoksa yenilenebilir güce yatırım mevcut güç altyapısının terk edilmesi manasına mı geliyor? Bu sorulara karşılık bulmak o kadar süratli ve kolay olmayabilir.
COP-27’de yer alan tartışmaların temeli içinde bulunduğumuz ana verilecek en düzgün reaksiyonun “veya” değil “ve” seçimini yapmak olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Yani bir ya da birkaç adedini seçmek yerine mevcut kaideler karşısında ahenk sağlarken uzun vadeye odaklanmayı sürdürmek manasına gelmektedir.
COP-26’da, Glasgow’da 138 ülke bir ortaya gelip net sıfır emisyon amaçlarına ait taahhütlerde bulunduklarında şimdi güç güvenliği konusuna bu yılki kadar odaklanılmamıştı. Meğer bu sene hem Şarm El Şeyh’de hem de global olarak her ülkede tüm sene boyunca en çok kullanılan sözlerden biri oldu güç güvenliği. Tüm ülkeler ve başkanları, şirketler ve CEO’ları 2050 yılının taahhütlerini anons ederken oyunun kurallarının ansızın değişeceğini ve kartların yine karılacağını hesaba katmamıştı. Fakat artık farklı biçimde oynanması gerektiği kesin bir oyun var ortada. Savunmada mı kalacağız, atakta mı oynayacağız bize kalmış lakin iki tercihin sonuçlarından da kaçınılmaz olarak etkileneceğimiz de bir gerçek.
Nihayetinde güç dönüşümü için öncelikle inançlı, pak ve karşılanabilirlik yaklaşımının benimsenmesinin ehemmiyeti ortaya konulmuş ve bu konuya COP-27’de de vurgu yapılmıştır.
Bu yaklaşım dünya uzun vadede net sıfıra hakikat ilerlemeye devam ederken önderlerin yarın bedel üreten işletmelere dokunmak için bugünden esneklik etrafında stratejiler oluşturmasına imkan tanımaktadır.
ENFLASYON AZALTMA YASASI – IRA
Geçen yıl Glasgow’da bir ortaya gelen finans bölümü de bu geçişi fiilen finanse etmek için gereksinim duyulacak sermaye ölçüsünü hesaplamaya başlamıştı. Bahse husus sermayeye ait en heyecan verici haber ise yine tahsis edilen en yüksek ölçü olmasıdır. McKinsey Şirketler Topluluğu tarafından yayımlanan rapora nazaran bu ölçü yıllık 3-5 trilyon dolar olarak söz edilmektedir. Bu bağlamda sanayi tabanlı yeni yeşil bir güç altyapısı inşa etmek için gerekli olan müddetin 30 yıldan fazla olduğu da vurgulanmaktadır. Bu süreç bir dereceye kadar mevcut ülkelerin yine sanayileştirildiği bir süreç olarak da düşünülebilir. Buna en güzel örnek olarak ABD’de yeni etkin hale gelen Enflasyon Azaltma Yasası (Inflation Reduction Act) hareketi gösterilebilir. Kısaca değinmek gerekirse Enflasyon Azaltma Yasası (Inflation Reduction Act) ile açığı azaltarak, reçeteli ilaç fiyatlarını düşürerek ve pak enerjiyi teşvik ederken yerli güç üretimine yatırım yaparak enflasyonu azaltmayı hedefleyen ve 16 Ağustos 2022’de imzalanan yeni yasadır. Böylelikle tekrar endüstrileşme kapsamında yeni pazarlar oluşması ve hatta altyapı konusunda önemli bir sıçrama yaşanması da beklenmektedir. Hasebiyle bu noktada asıl soru bütçe olarak ön plana çıkmaktadır.
PEKİ, BÜTÇE NASIL FONLANABİLİR?
McKinsey tahlilinde net sıfır tekliflere yönelik artan talebin, ulaşım, güç ve hidrojen dahil olmak üzere 11 yüksek potansiyel bedel havuzunda 2030 yılına kadar 12 trilyon dolardan fazla yıllık satış oluşturabileceğini göstermektedir. Lakin birçok iklim teknolojisi ve yaklaşımının maliyeti 2050 net sıfır gayeleri doğrultusunda emisyonları azaltmak için çok yavaş düşmektedir. COP27’de de çok tartışılan hibeler, sübvansiyonlar ve öteki teşvikler yoluyla net sıfır tahlillerinin oluşturulması için riskleri azaltabilecek sermaye ağır yatırım, ar-ge ve endüstriyel siyasetler yoluyla maliyet eğrisinin nasıl aşağı çekilebileceği bahisleri tartışmaların odağını oluşturmuştur.
Sermaye dağıtımını hızlandırmak yenilikçi siyaset kararları ve hükümetlerin teşviklerini de gerektirecektir. Örneğin ABD’de Enflasyon Azaltma Yasası tedarik zincirleri ve projeler ortasında 410 milyar dolardan fazla kredi dağıtmayı amaçlamakta ve rüzgar, güneş ve pak hidrojen üzere birtakım dallara değerli bir ölçek getirmeyi vaat etmektedir. Geniş kapsamlı iklim siyasetlerine sahip başka ülkelerde olduğu üzere bu gayelere ulaşmak, öbür aksiyonların yanı sıra lokal iş gücünü ve tedarik zincirlerini harekete geçirmek için özel bölümle kıymetli bir işbirliği gerektirmektedir. Tüm bu gelişmelerin ise tahlil sonuçlarına nazaran kimi bölümlerde önümüzdeki birkaç yılda kabaca 12 trilyonluk bir iş fırsatı olarak geri döneceği iddia edilmektedir.
“VE’NİN GÜCÜ”…
Bu manada başka bir değerli konu ise mevcut altyapı sistemini karbonsuzlaştırırken tıpkı vakitte yeni olanı da inşa etmek ve yatırım yapmak kavramlarının dengelenmesi gerekliliğidir. Ancak tam bu noktada global olarak görülen en büyük farklılık iş dünyasını bir müddettir hakimiyeti altına alan “ve’nin gücü” kavramıdır. Kısaca bu kavrama değinecek olursak dünyanın dört bir yanındaki şirketler başarılı olmak için klasik ayrımlardan vazgeçtiğinde işin sırf parayla ilgili olduğu fikrinin yirmi birinci yüzyılda hakikat olmadığını ortaya koyarken günümüzün en tesirli fikirlerini ve şirketlerini birleştiren sorumluluk ve etik konularını merkeze alan, kavramsal ihtilal kabul edilen ‘’ve’nin gücü’’nü ise odağında fiyat ve sistemdeki karmaşıklığı sık sık bu söz ile açıklar.
Kendi mevzumuza dönecek olursak bu bir ikilem olup anlatılmak istenen; elimizde bir yanda mevcut bir güç krizi, fosil yakıtların karbonsuzlaştırılması konusu öbür yanda ise yeni, pak altyapının en süratli süreçte inşa edilmesi fikri vardır.
Bu bağlamda öncelikle gerek şirket CEO’larının gerek ulus önderlerinin kıymetli gördüğü bahis sermayenin dağıtımı ve bunu yaparken de özel sermaye mantığını benimseme istekliliğidir. Yatırımcılar uzun vadeli projelerde yeni bir altyapı inşa edebilmek için gereken sermayeyi tahsis ettiklerinde bu mantıkta olmaları da destekleyici bir ögedir.
İkinci olarak atak yerine savunmada oynamak bizleri bir yere götürmeyecektir. Hem şirketler hem de ülkeler bazında yeni gerçeklere ayak uydurabilmek için gerçekleştirilmesi gereken modernizasyonları yapabilmek, tekrar inşa edebilmek, yine hem gayeleri hem kaideleri tanımlayabilmek sürdürülebilirlik manasında çok büyük adım olarak kabul edilmektedir. Kaldı ki kimi ülkelerin, hatta özel olarak kimi şehirlerin bu hususta hayli atak olduklarını söyleyebiliriz.
McKinsey global yönetici ortağı Bob Sternfels kısa bir mühlet evvel şu anda CEO’ların karşı karşıya oldukları zorluğun şirketlerini böylesine karmaşık, böylesine süratli hareket eden ve değişken bir ortamda, net sıfır emisyon maksadı üzere değerli bir seyahat için nasıl konumlandıracakları olduğunu yazmıştır. Büyük şirketler ve başkanlar ortasında yeni yeşil güç işletmeleri üzerine bahse girerek, geniş ölçekte sermaye dağıtarak ve yeni teknolojilerle yerleşik işletmeleri karbondan arındırarak artık hamle etme fırsatlarını yakalayanlar olacaktır.
Bu çerçevede COP-27’de de yalnızca net sıfır değil tıpkı vakitte ‘doğa pozitif’ olma amacının de benimsenmesinin ehemmiyeti vurgulanmıştır. Tabiat temelli tahlillerin nasıl değerlendirildiği ve mali karşılığının nasıl tespit edilebileceği de COP 27’ye damga vuran hususlardan biri olmakla birlikte birkaç CEO ‘net tabiat pozitif’ olan net sıfıra geçişten de bahsetmiştir. Bu yıl Tabiatla İlgili Finansal Açıklamalar Vazife Gücü (TNFD) üzere sanayi liderliğindeki kuruluşlar işletmelerin tabiatla ilgili riskleri ve fırsatları nasıl raporladığına ve nasıl hareket ettiğine ait çerçevenin oluşturulmasına dair ilerlemeyi de COP-27’de tartışmışlardır.
Diğer bir değerli konu ise sürdürülebilirlik işini tek başımıza halledemeyeceğimiz gerçeğidir. Örneğin Büyük Houston Paydaşlığı yeni teknolojileri kapsayan uçtan uca ekosistemi güçlendirerek, yenilikçi projeleri yürüten girişimcileri destekleyerek, çeşitli yetenekleri besleyerek ve tüm dünyada finansmanı artırarak kentlerin kendi bahtlarını nasıl denetim altına aldıklarını ve güç geçişine nasıl öncülük ettiklerini göstermektedir. Tüm sermaye yığınını, uygun siyasetleri ve düzenlemeleri birleştirmek için ABD, Japonya ve öteki ülkeler, Endonezya’nın kömürden uzaklaşmasına yardımcı olmak için ülkeler ortasında ve kamu ve özel kesim genelinde bir iş birliği olan 20 milyar dolarlık bir iklim finansmanı mutabakatını tamamlamıştır. Houston’da şirket başkanları bir ortaya geldiğinde önderler kentin geleceğine karar veren olma konusunda sağladıkları mutabakattan hareketle petrol ve doğalgazda bir numara olan Houston’ı karbon idaresi konusunda başkan pozisyonuna getirmeyi hedeflemişlerdir.
Geçtiğimiz 12 ay içerisinde şirketler ortasında inanılmaz bir bilgi alışverişi ve büyük bir ‘’öğrenme’’ sürecinin gerçekleşmiş olması net sıfır maksadının hakikat anlaşılması ve bilhassa güç güvenliği, güç dayanıklılığı ve sürdürülebilirlik temelinde epey değerli bulunmaktadır.
Peki, o halde net sıfır dönüşümünü güçteki çalkantılar, global şoklar açısından nasıl pahalandırmak gerekir?
Bakın bu hususu COP 27 oturumlarından birinde BM İklim Hareketi ve Finans Özel Temsilcisi ve GFANZ Eş Lideri Mark Carney nasıl kıymetlendirmiş:
‘’Mevcut güç sistemi şu an gayeye hizmet etmemektedir. Emniyetli değil, karşılanabilir değil ve dünya üzerinde 1 milyardan fazla insan tarafından erişilebilir değildir. Ve görünen o ki sürdürülebilir mutlaka değildir. O halde bu durumun değişmesi gerekmektedir. Münasebetiyle bu hususun sonunda da bir ‘ve’ ikilemi mevcuttur. Lakin maalesef bu sefer negatif bir ‘ve’ vardır. ‘Ve’nin birinci kısmı, bu global güç pazarındaki kesinti sebebiyle olağanda sahip olacağımızdan daha yüksek emisyonlardır. Hasebiyle bununla başa çıkmak epeyce güç addedilmektedir.
İkinci nokta ise katiyetle güç güvenliği olup hem güç güvenliğinin hem de sürdürülebilirliğin daha geniş bir dayanıklılığa ulaşmasına odaklanmak ehemmiyet arz etmektedir. Örneğin mevcut güç arzını yenilenebilir kaynaklar, yeşil hidrojen ve yeşil güç ile çeşitlendirmek, ulusal güç güvenliğini ve ekonomik rekabet edilebilirliği geliştirebilir. Mevcut karbon ağır üretim prosedürlerini, karbon yakalama, direkt hava yakalama ve hidrojen yakıt karışımları üzere ek kolaylaştırıcı teknolojilerle zenginleştirmek mevcut sistemleri daha pak alternatiflere dönüştürürken karbon yoğunluğunu azaltabilir. Âlâ yapıldığında bu fırsatların peşinden gitmek ekonomiler için karşılanabilirlik, karbonsuzlaştırma, güç güvenliği, iş yaratma ve dayanıklılık ortasında verimli bir döngü oluşturacaktır.
Üçüncü konu ise, katiyen hedeflenenin, sürdürülebilirlik olmadan güç güvenliğinin olmaması konusudur.
Hızlıca bir kaç sayıya bakacak olursak; Repower EU kapsamında Avrupa’da pak güç dağıtımının suratı, içinde bulunduğumuz bu on yıllık sürecin sonunda şimdiki oranın 5 katı olacaktır ve bu halihazırda gerçek siyasetlerle desteklenmektedir.
ABD, Enflasyon Azaltma Yasası’nı takiben şebekenin önümüzdeki on yıl içinde pak olma oranının yüzde 40’tan yüzde 80’e çıkma ihtimaline sahip olduğunu belirtmektedir.
Birleşik Krallık, Kanada, Japonya, Kore üzere ülkeler de benzeri atılımlarla pak güçten yana olduklarını söz etmektedir.
Çünkü en nihayetinde kimse rüzgarın sahibi değil, güneş hidrojen her yerde ki bu da güç güvenliğinin aslında sağlanabileceği manasına gelmektedir.’’ Bu kapsamda alınan tek güvenlik riskinin, tedarik zinciri geliştirme sırasında olabileceğini belirten Mark Carney bu yaklaşımın daha büyük yatırımlara (özel sermaye kavramı) daha fazla ışık tuttuğunu belirtmektedir.
Son olarak şu anda GFANZ olarak yapılan işlerde tabiat temelli geçişin altını çizmekte ve bugün pak güç tahlillerine 1 dolar yatırım yapılıyorsa fosil yakıtlara da 1 dolarlık yatırım yapıldığını lakin bu oranın bu on yılın sonu prestiji ile 4:1 oranında pak güçten yana artması gerektiğini belirtmektedir. Ve en büyük konunun ise pak güç tahlilleri için pak güç yatırımlarının hızlandırılması olduğunu vurgulamaktadır.
Peki, geçtiğimiz 12 ay içerisinde eskiyi karbonsuzlaştırma ve yeniyi inşa etme ortasında süren tansiyon ilerleyen periyotlarda nasıl değişebilir ya da gelişebilir?
Nihayetinde net sıfır emisyona ulaşabilmemiz için yapılması gereken yüksek ölçüde bir yatırım vardır.
Öncelikle şunu unutmamak gerekir ki bir çok şirket bir niş teknoloji ya da alan bulmaya ve o alanda çok lakin çok güçlü olmaya çalışmakta, ama kelam konusu eski bir sanayi olduğunda bu nişe yüksek oranda entegre olamamak ise yıllar boyunca sürebilmektedir. Hasebiyle bir işletmenin dış kaynak kullanımında âlâ olabilmesi için çok yüksek derecede uzmanlaşmış olması gerekmektedir. Farklı olan öbür bir konu ise; bir çok işletme sahibi entegre olmanın yollarını ve kendi paha zincirlerinin denetimini ele almayı hedeflemektedir. Bu noktada dayanıklılık ile ilgili pek çok şey var, lakin birebir vakitte farklı emisyon kapsamlarının seyrini denetim altına alma fırsatı da bulunmaktadır. Bu noktada kısa bir es verelim ve paha zinciri neden kıymetli değinelim; kıymet zinciri şirketlerin tedarikten başlayarak üretim, pazarlama, dağıtım ve satış sonrası faaliyetlerinin tamamını kapsayan ve bu halde şirketin bir bütün olarak maliyet avantajı üretebileceği ve böylelikle şirketin rekabetçi farkı haline geleceğini savunan bir kavramdır ve şirketlerin pazarda rekabet gücünü yitirmemesi için hem birincil hem de ikincil faaliyet alanlarına giren bahislerde atılan her adımda bedel üretmeye itina göstermeleri gereğini vurgulamaktadır.
Ancak sorun şirketlerin birçoğu için bunu sağlıklı bir biçimde yapabilmenin zorlayıcılığıdır.
Bunun üzerine Vargas Holding CEO’su, H2 Yeşil Çelik İdare Heyeti Lider Yardımcısı, Polarium Güç Tahlilleri ve Northvolt İdare Heyeti Lideri Carl-Erik Lagercrantz diyor ki: ‘’Bu noktada bizler de işbirliğine, paha zinciri boyunca paydaşlık yapma ve bunu nasıl geliştireceğimiz konusunda uzun vadeli bir fikir geliştirme tarafına döndük. Yıllar evvel odak noktanız paha zincirinin büyük bir kısmının denetimine sahip olmaktı, dikey olarak güce, farklı süreçlere, hangi dikeyde çalışıyor olursanız olun, farklı süreçlere derinden entegre olmuş olabilirsiniz. Bu gündemin yine dayanıklılık, karbonsuzlaştırma üzere alanlarda oluşması büyük bir fırsat. Bu alan iş birlikçi tesirin ve geçişin eski sanayi ile çok sıkı çalıştığı yer ve bence şekillenen sanayinin ta kendisi.
Şu anda çok fazla sermaye harcadığımız birçok şirkette bunu izliyorum. Eski sanayinin dahil olmak istediğini, fakat muhtemelen liderlik etmek istemediğini görüyorum. Zira bir halde konfor alanınızın dışına çıkmak zordur.’’
Peki, devlet ve özel kesim işbirliğini net sıfır emisyon dönüşümünü gerçekleştirmek için nasıl ilerletebiliriz?
MODELLEME
Hem bu vakte kadar edindiğimiz deneyimlerden hem de devam eden çalışmalardan elde edilen sonuçlara baktığımızda görünen o ki artık bu noktada tek başına devlet-özel işbirliği kâfi değil. Tüm sonuçların bilimsel tabana dayanması gerektiği vurgulanarak son on yılda bu mevzuda hem ülkemizde hem de dünyada çok fazla adım atılması gerektiğinden özel kesimin ve kamunun yanısıra akademi ve araştırma kuruluşlarının da işin içinde olması kaide.
FAKAT NASIL?
Modelleme çalışmaları bu işin temelini oluşturmakla birlikte son yıllarda tüm dünyanın yaşadığı birçok temel türbülanstan, krizden uzak, iklim koşullarındaki ani değişikliklerden bağımsız, alışılagelmiş bir halde ilerlemektedir.
Ancak edindiğimiz deneyimler ve dünya gerçekleri iklim konusunun disiplinler ortası özelliğinin baskın olması ve birebir vakitte son yıllarda hem ülkemizde hem de global olarak meydana gelen türbülanslar sebebi ile modelleme bakış açısının süratlice değişmesi ve gelişmesi gerektiğini gözler önüne sermektedir.
Öncelikle ekonomik modellemeler, güç modellemeleri, iklim modelleri vs. artık birbirinden ayrık bir biçimde çalıştırılamayacaklarını, hibrid modelleme tekniklerinin geliştirilmesi gerektiğini ve daha da kıymetlisi, gelecek yıllara sari yapılması gereken projeksiyonlar ve iddialar için, sistem dayanıklılığı için artık, çok hava koşullarının da, global şok dalgalarının da hibrid modellere entegre edilmesi zorunluluğunu ortaya koymaktadır. Kaldı ki artık yapay zeka çalışmaları bu alanlarda da eserlerini dünya ile paylaşmaktadır.
Bu sene Dünya Kupası’na konut sahipliği yapan ve gelecek sene COP-28’e konut sahipliği yapacak olan Katar geçen sene COP-26’da Rolls Royce ile ortak bir çalışma başlattı. Bu çalışmanın en büyük özelliği motamot yukarda bahsetmiş olduğumuz üzere “Küresel şoklara karşı nasıl bir model geliştirmeli ki önümüzdeki 20 yıl içinde de hakikat çalışabilsin?”
Uluslararası Katar Vakfı’nın CEO’su Omran Al-Kuwari çalışmanın sonucundan kısaca bahsederken farklı modellere ve farklı çalışmalara baktıklarında güç dönüşümü için disiplinlerarası yaklaşıma gereksinim duyulduğunun altını çizdi. Münasebetiyle bu global zorluğu evvel ulusal bazda aşabilmek en azından yol katedebilmek için farklı kümelerin, iş alanlarının da masaya getirilmesinin değerli ve gerekli olduğunu tabir etti.
Bu noktada atılabilecek birinci adım bakış açımızı değiştirerek birtakım bölümlerin ve teknolojilerin karmaşık mühendisliği daha büyük ölçeğe taşıması ve hakikat kanalize etmesi olacaktır. Katar bu manada tüm Orta Doğu piyasasını ve tüm araştırmalarını Rolls Royce ile yaptığı iş birliği kapsamında masaya yatırmıştır.
Optimal olarak uzun vadeli çok daha rekabetçi bedel zincirleri oluşturmak yalnızca CO2 perspektifinde değil, birebir vakitte zaman içinde gelişecek ve çok daha ucuzlayacak yeni teknolojiler için yeni sermayeyi devreye alabilmek açısından da kıymetli olacaktır.
Sermayeyi azaltılması sıkıntı farklı dallarda kullanmayı düşünenler, yatırım açısından her tarafıyla bir fırsat oluşturacaktır. Şu anki hareketliliğin bir birçok talep odaklı olup sermayeleri tahsis edebilmek için çok fazla fırsat ve çok rekabetçi bir ortam mevcuttur.
Peki o halde bu bağlamda hükümetler, uluslar ne yapmalıdır? COP-27’de bir çok tartışmanın odağını oluşturan ‘’hükümetlerce yapılacaklar listesi’’ için bakın CEO’lar genel olarak nasıl bir yol önermişler:
-Netlik: Hükümetlerin yapması gereken en değerli şey ana dallarından nereye gitmek istediklerine dair net sinyaller sağlamaktır.
-Moratoryum: 2030-2035 devrine kadar içten yanmalı motorlu araçlara moratoryum getirilebilir.
-Şebeke: Şebeke amaçlarımızın olması ve olağan ki makul alanlarda pak bir şebekeye hakikat destekleyici siyasetlerin hazırlanması değerlidir.
-Hidrojen: Azaltılması sıkıntı çeşitli dallardaki zincirleme tesirler sebebiyle hidrojen sanayisinin ilerlemesine yardımcı olunması, örneğin şu anda ABD’nin Enflasyon Azaltma Yasası kapsamında çıkarılan teşvikler sebebi ile hidrojende doruğa oynaması buna örnek olarak gösterilebilir.
-Teşvikler: Devlet kaynaklarının çok fazla baskı altında olduğunu kabul ederek amaçlı ve tesirli teşviklerle daha net siyaset sinyallerinin desteklenmesi,
-Özel sermaye: Özel sermayenin daha da artması ve bu sermayenin güçlü bir dinamik oluşturması, tedarik zincirleri iş birlikleri yoluyla talebi yönlendiren kilit alanlardaki gelişmelerin gerçek okunması
gibi temelde büyük ölçekte üretilen ve işlemeye başlayan bu döngüye yalnızca kamu kurumları olarak değil, özel kesim, akademi, STK’lar üzere bir çok kuruluşun bir ortada ve bilimsel tabanlı kollektif çalışması sonucunda katkı sağlamak ve net sıfır emisyon yolunda güç dönüşümünü en yanlışsız formda gerçekleştirmek aslında mümkündür.
Sonuçta hepimiz biliyoruz ki her ülke için net sıfır gayeleri farklıdır. Bu yolda tüm bu sürecin dışında ve gerisinde kalan ülkeler de olacaktır. Lakin dünyanın nabzını Şarm El Şeyh’teki tartışmalarda tuttuğumuzda anladık ki savunmada değil atakta oynayan bu işten her manada en karlı çıkacak taraf olacaktır.
Herhangi bir teknolojik alanda ya da endüstride ülkeler ya da şirketler birden sıçrayış gösterebilirler. Telekomu hatırlayalım. Şu an güç alanında olan da tam olarak tıpkı şeydir.
Dolayısıyla ülkenin gitmek istediği istikamete ait vereceği sinyallerin netliği, kamu ve özel sermaye iştiraki, yalnızca tabiat temelli olmanın tek öge olmadığı lakin tabiat temelli mekanizmayı da desteklemenin kıymetinin vurgulandığı ve önemli manada bu güç krizini fırsata çevirmeye başladığımızda net sıfır emisyon gayemize yaklaşmış olacağız. Bu noktada geçmişte yaptığımız güç yatırımlarından farklı, güç dönüşümü için uygun teknolojilere, karbon yoğunluğunu düşüren ve fosil yakıta bağlılığı azaltan gelişmelere yatırım yapılması en hakikat olandır, diye düşünmekteyiz.
Tüm bu sürecin en büyük özelliği ise daima birlikte ama yıkıcı olmadan geçişi destekleyen bilimsel tabanlı adımların beraberce atılması olacaktır.
