Aslında yaz ve sonbahar aylarında görülen el ayak ağız hastalığı başka teneffüs yolu hastalıkları üzere atak yaptı. Bilhassa kalabalık sınıflarda eğitim gören çocukların bu riskle karşı karşıya kaldığına dikkat çeken Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Yazıcı, yetişkinleri de tehdit eden hastalığın bugünlerde yaygın görüldüğünü belirterek, şu bilgileri verdi…
Banu Yazıcı
Nasıl bulaşır?
El ayak ağız hastalığı, kalabalık ve ferdî hijyenin düzgün olmadığı toplumlarda, kirli su ve besinlerin bulunduğu ortamlarda sık görülür. Teneffüs yolundan damlacıkla, direkt salgı temasıyla, oyuncaklarla, ellerle ve dışkı ile bulaşabilir. Çocuklarda bu virüslere karşı koruyuculuk seviyesi düşük olduğundan hastalık belirtilerle seyrederken, erişkinlerde belirti göstermeyebilir.
Ne üzere tedbirler alınabilir?
El yıkamak en kıymetli esirgeyici uygulamadır. Çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırılması, ellerin göze ve ağıza sürülmemesi ve hasta olan çocuklar ile temasın engellenmesi virüsün bulaşmasını azaltır. Oyuncakların ve çocukların bulunduğu ortamların paklığı kıymet taşır. Hasta çocukların bilhassa ateşli olduğu devirlerde izolasyonu kıymetlidir. Ateşsiz çocuğun yuvaya, kreşe gitmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Gebelikte fetusa ve anneye ilişkin riskler kesin olarak bilinmemektedir, lakin hamilelerin temasının engellenmesi önerilir. Mümkün ise hasta olan kişinin yayılımı önlemek için konutunda kalması, hassas bireylerle temas etmemesi önerilir. Hassas bireylerin bulaşı önlemek için su ve sabunla sık sık el yıkamaları, sık temas edilen yüzeyleri uygun formda dezenfekte etmeleri, ortak çatal, kaşık kullanımından ve yakın temastan (sarılma, tokalaşma) kaçınmaları gerekir.
Teşhis ve tedavi yolları nelerdir?
Tanı klinik bulgulara dayanır ve viral tetkiklere gerek duyulmaz. Hastalık ekseriyetle döküntüler ortaya çıktıktan sonra muayene ile teşhis edilir. Boğaz sürüntüsü ve dışkı örneğinden el ayak ağız tayini lakin imkan olan durumlarda ve teşhisten kuşku edildiğinde istenebilir. Tedavide direkt aktif bir antiviral casus yoktur. Tedavi belirtileri ve bulguları ortadan yok etmeye yöneliktir. Kâfi sıvı ve beslenme dayanağı alamayan çocuklarda gerekli sıvı ve beslenme dayanağı yapılmalıdır. Ağızdaki yaraların bakımı için lokal uygulamalar, ağız spreyleri, vitamin ve çinko takviyesi verilebilir. Deri lezyonlarının bakımında tuzlu su ile yapılacak bakım birçok kere kafidir. Ek bakteriyel bir enfeksiyon yoksa antibiyotik verilmemelidir.
Hangi belirtilere yol açar?
Hastalığın kuluçka periyodu, bulaşmayı takiben 5-7 gündür. Hafif gribal şikayetlerle seyreder. En sık hafif ateş (38-38.5), iştah kaybı, huzursuzluk, boğaz ağrısı, yemek yerken ağızda acıma, yutamama, ağız etrafında ve içinde ağrılı döküntüler, avuç içi ve ayak tabanında ağrısız, kaşıntısız döküntüler ve soyulmalar görülür. Ateş ortalama 3 gün sürer. Döküntüler ateşle bir arada yahut ateşten kısa mühlet sonra çıkabilir. Ağız boşluğundaki yaralar küçük, sarımsı fazla ağrılı olmayan yaralar halindedir. Derideki döküntüler elde avuç içinde, ayak tabanında sıklıkla görülür. Yeri tekrar kırmızı renkte, içi sarımsı renkte sıvı ile dolu döküntüler halindedir. Hastalık 7-10 gün sürer, lakin virüsün beden salgıları ile dışkıdan atılımı haftalar sürebilir. Öte yandan el ayak ağız hastalığı döküntüler çıkmadan evvelki 3 gün ve döküntüler solup, ateş düştükten sonraki 5 gün boyunca bulaşıcıdır.
