Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların obsesyon ismi verilen daima tekrar eden kanılara sahip olması ve bu niyetin kendisini rahatsız etmesinden dolayı, çoklukla rahatlamak hedefiyle ritüel yahut kompulsiyon ismi verilen daima tekrar eden davranışlarda bulunmasıyla karakterize bir durumdur.
Obsesif kompulsif bozukluğa (OKB) sahip hastalar, denetim edemedikleri niyetleri, endişeleri yahut imgeleri saplantı halinde yaşarlar. Bu durum hem kendileri hem de etrafındakiler için son derece rahatsız edici olabilir.
Bu niyetlerin ürettiği tasa, gerginlik, kendini tekrarlayan davranışları, ritüeller yahut rutinlerin mecburî hale gelmesine neden olur. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları tüm bu zorunlulukları, takıntılı niyetleri önlemek yahut ortadan kaldırmayı sağlamak emeliyle tüm bunları bir rutin haline getirir.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları takıntılarını görmezden gelmeye ya da durdurmaya çalışsa da bu durumu engelleyemeyeceği üzere telaşlarını de artırır. Kişi, gerilimini hafifletmek için zorlayıcı aksiyonlarda bulunmaya başladıkça kendin zorlar. Takıntılı fikirler yahut dürtülerden kurtulmaya çalışsalar da bu durum bazen daha makus sonuçlara neden olabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK(OKB) TİPLERİ
Obsesif kompulsif bozuklukların birçok tipi bulunmaktadır. Tipler hastalığın belirtilerine nazaran sınıflandırılır. Bu bozukluk çeşitli haller alsa da hepsi tıpkı rahatsızlığın farklı imgelerini yansıtır.
Birçok tipi bulunan Obsesif kompulsif bozukluklarda halk ortasında ‘temizlik hastalığı’ en sık rastlanan tiptir.
‘Temizlik hastalığı’ rahatsızlığı olan bireyler kendilerini mikrop bulaşabilir kaygısıyla kirden, pislikten uzak tutmak isterler. Bununla birlikte ‘vesvese hastalığı’, söylenmek istenmeyen küfürlerin, cinsel içerik de içerebilen manzaraların akla geldiği ‘ben nasıl beşerim hastalığı’ ve prizleri, mutfaktaki fırını, kapının kilidini tekrar tekrar denetim etme hissine yol açan ‘kontrol etme’ hastalığı halinde sık görülmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) BELİRTİLERİ NELERDİR?
En yaygın obsesyon belirtileri:
-Aşırı kuşku ve daima itimat ihtiyacı
-Simetri, sistem ve kusursuzluk dürtüsü
-Günahkâr düşünmekten korkma
-Sosyal açıdan kabul edilmez bir davranışta bulunmaktan ya da rezil olmaktan korkma
-Hata yapmaktan korkma
-Başkasına ziyan vermekten korkma
-Pislik ya da mikrop bulaşmasından korkma
En yaygın kompülsiyon belirtileri:
-El sıkışmamak, kapı tokmağını tutmamak
-Tekrar tekrar ellerini yıkama, duş alma
-Değeri olmayan objeleri toplama ve biriktirme
-Yapılacak işleri muhakkak bir sayıda ve muhakkak sıraya sokarak yapma
-Belirli cümleleri, sözleri ya da duaları tekrarlama
-Rahatsız edici, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen imgelere,
-kelimelere ya da kanılara takılma
-Yemeklerini muhakkak bir sıraya nazaran tüketme
-Evdeki eşyaları ya da şahsî eşyalarını belli bir biçimde düzenleme
-Günlük rutin işleri yaparken yüksek sesli ya da içinden daima sayı sayma isteği
-Kilit, ocak, ütü, elektrik üzere kapanması gerekli olan eşyaları daima denetim etme
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK(OKB) NEDENLERİ NELERDİR?
Kesin olarak obsesif kompulsif bozukluk nedenleri bilinmese de; rahatsızlığın oluşmasında biyolojik, genetik nedenlerin yanı sıra çevresel nedenlerin de tesirli olabileceği düşünülmektedir.
Biyolojik olarak sıklıkla serotonin sistemi ile irtibat kurulurken, ruhsal açıklamalarda öğrenme kuramları üzerinde durulmaktadır. Rahatsızlık çoklukla çocukluk devri ve çocukluktan erişkinliğe geçiş devri olarak tanım edilen ergenlik devirlerinde başlar, bilhassa kişinin hayatının yolunda gitmediği külfetli devirlerde artış gösterebilir.
Anksiyete ile giden Obsesif kompulsif bozukluk hastaları saçma kanılardan ötürü, hastalıklarını kapalı meblağlar, tedavi için müracaatları ortalama on yıl kadar gecikebilir. Birçok hasta istemsiz olarak gerçekleşen niyetleri ve niyetlerin yol açtığı tekrarlayıcı davranışları uzun vakit bir rahatsızlık olarak görmedikleri ve yaptıkları zorlantıların yapılması gerektiği için yaptıklarını düşündüklerinden bir uzmana başvurmazlar. Hastaların bir kısmı da saplantı bozukluğu belirtilerinden utanmaları ve tedaviden korktuklarından ötürü bir uzmana başvurmaktan kaçınırlar.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TEDAVİ METOTLARI NELERDİR?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) tedavi edilmediği takdirde bizatihi iyileşmeyebilir, bu nedenle tedavi almak son derece değerlidir.
Kişi, zihinsel hastalıkların teşhisi ve tedavisi için özel olarak eğitilmiş bir sıhhat uzmanına yönlendirilebilir. Obsesif kompulsif bozukluğu ilaç tedavileri yahut bilişsel davranışçı psikoterapi tedavi sistemiyle düzelebilmektedir. İki türlü tedavi yoluyla de başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Davranış Terapisi
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalarında sıklıkla görülen abartılı yahut takıntılı fikirleri azaltmaya odaklı bir tedavi formülüdür.
Amaç, Obsesif kompulsif bozukluğu (OKB) olan şahıslara, zorlayıcı davranışlarda bulunmadan telaş yaratan inançlarıyla yüzleşmeleri konusunda yardımcı olmaktır.
Psikoterapi tedavi usulünde hasta, hekimi yahut psikoterapisti ile en az haftalık seanslar formunda ortalama 12-20 seans ortasında görüşmelere katılmakta, bununla birlikte seanslarda yapılan çalışmaları seans dışında da uygulamaktadır.
İlaç Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalarında beyindeki serotonin düzeylerini artırmaya yönelik ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisi alan hastaların muhakkak bir ilacı ya da ilaçları faal dozlarda sistemli olarak kullanması beklenir.
İlaç tedavisi alan kişi tedavinin olumlu tesirlerini birinci bir iki ayda görmeye başlar. İlaçların tam tesiri ise 3-4 ay içerisinde ortaya çıkmaktadır. İlaç tedavisinin yeterlilik halinden sonra da uzun müddetli kullanılması hastalığın tekrarlanmasının önüne geçer. Erişkin kümelerde ilaç tedavisinin ve psikoterapinin birlikte uygulanması önerilir.
Tedavi ile sıhhatine kavuşan hastaların; ömür kalitesi, ailesiyle, toplumsal etrafıyla olan münasebeti, eğitim ve mesleksel başarısı değerli ölçüde düzelmektedir.
