Kovid-19 kısıtlamalarının bu yıl sona ermesi ve birçok ekonomik faaliyetin tekrar başlamasına rağmen resesyon ve yüksek enflasyon nedeniyle işten çıkarmalar, en büyük global problemlerden biri haline geliyor.
Salgın ile başlayan global iktisattaki yokuş aşağı iniş hala tam olarak durdurulamadı. Enflasyon tasaları, yükselen faizler ve jeopolitik problemler borsaların inişli çıkışlı olmasına neden olurken, yüksek enflasyon ve artan faiz oranlarıyla global iktisadın görünüme ait karamsarlık, şirketleri maliyetlerini düşürmeye yönelik adımlar atmaya zorluyor.
Salgınla birlikte teknoloji firmaları, e-ticaret harcamalarındaki yükseliş nedeniyle iş alımlarını artırmıştı.
TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİ DİKKAT ÇEKİYOR
Salgının akabinde süratli ekonomik toparlanmayla gelen yüksek enflasyon, artan faiz oranları ve Rusya-Ukrayna savaşı ile tırmanan güç krizi global ekonomiyi yavaşlatırken, bilhassa ABD, Avrupa ve Asya’da pek çok şirket, çalışan sayısını azaltma yoluna gittiğini ya da yeni işe alımlara orta verdiğini duyuruyor.
Küresel ekonomik belirsizliklerle karşı karşıya kalan şirketler, maliyetlerini düşürmeye yönelik adımlar atmak ve iş alımlarda frene basmak zorunda kalırken, bilhassa teknoloji şirketlerinin bozulan makroekonomik görünüme ahenk sağlamada zorluk yaşadığı görülüyor.
ABD’DE İŞTEN ÇIKARMALAR KASIMDA 5 KAT ARTTI
Büyük teknoloji şirketlerine konut sahipliği yapan ABD’de işçi sayısı azalıyor. Amazon, Meta ve Twitter, bu yıl birkaç bin çalışanını işten çıkarırken, öteki teknoloji şirketlerinin de Kovid-19 salgınının birinci günlerine yaklaşan bir süratte istihdamı azaltmaya çalışması dikkati çekiyor.
Telekom, elektronik ve yazılım geliştirme alanlarındaki şirketler tarafından açıklanan yahut onaylanan işten çıkarmaların kaydını tutan bir danışmanlık şirketi olan Challenger, Gray & Christmas’ın raporuna nazaran, ABD’de işten çıkarma duyuruları, kasım ayında bir yıl öncesine kıyasla 5 kattan daha fazla oldu. ABD merkezli şirketler, teknoloji bölümü öncülüğünde kasımda 76 bin 335 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı.
Özellikle kripto para piyasasının gerilemesinden bu yana dijital şirketlerin işçi sayısında düşüş yaşanması dikkati çekiyor. İşten çıkarmaları dijital ortamda takip eden Layoffs.fyi bilgilerine nazaran, dünya genelinde 946 teknoloji şirketi, bu yıl 148 bin 431 çalışanının işine son verdi.
İŞE ALIMLAR DURDU
ABD’de bilhassa teknoloji alanında faaliyet gösteren birçok şirket, çalışan sayısını azaltma yahut işe alımları durdurma kararı aldı.
Crunchbase’in datalarına nazaran, ABD’de teknoloji bölümünde bu yıl 90 binden fazla çalışan işinden oldu. Uzmanlar, birçok teknoloji şirketinin salgın periyodunda fazla işe alım yaptığını ve artık sıkıntı vakitler yaşadığını söz ediyor.
Amazon ve Meta üzere üçüncü çeyrek finansal sonuçları beklentilerin altında kalan teknoloji şirketlerinin payları bedel kaybetti ve bu şirketlerin piyasa bedellerinden milyarlarca dolar eridi.
AMAZON 10 BİN KİŞİYİ İŞTEN ÇIKARMAYI PLANLIYOR
ABD’de bilhassa teknoloji kesiminde işten çıkarmaya giden şirketlerin sayısı her geçen gün artıyor. E-ticaret bölümünün en büyük şirketi Amazon, global iş gücünün yüzde 3’üne denk gelen 10 bin kişiyi işten çıkarmayı planlıyor.
İşten çıkarmaların insan kaynakları, perakende ve yapay zeka dayanaklı sanal asistan Alexa üzere eserleri içeren aygıtlar departmanından olması bekleniyor. Kelam konusu planın uygulanması halinde ABD’li şirketin 1994’teki kuruluşundan bu yana en büyük işten çıkarma yaşanmış olacak.
Satış kısmında yaklaşık 100 kişinin işine son veren Adobe Inc., birtakım çalışanlarını da şirket içinde öteki konumlara kaydırdı. Dijital bankacılık şirketi Chime Financial, işçisinin yüzde 12’sini yahut 160 kişiyi işten çıkaracağı duyurdu.
83 bin çalışanı bulunan Cisco Systems, çalışanların yaklaşık yüzde 5’ini etkileyecek bir tekrar yapılandırma planı başlatacağını açıkladı. Kripto para piyasası zahmetli periyottan geçerken, Coinbase, haziran ayında iş gücünün yüzde 18’ini yahut yaklaşık 1200 çalışanını işten çıkaracağını duyurdu.
MAKROEKONOMİK ŞARTLAR MÜNASEBET GÖSTERİLİYOR
Dapper Labs de süratli büyümesinden kaynaklanan makroekonomik şartlar ve operasyonel zorlukları münasebet göstererek çalışanlarının yüzde 22’sini işten çıkardı. DoorDash, salgın periyodundaki süratli büyümesinin akabinde yaklaşık 1250 kişiyi işten çıkaracağını açıklarken, kripto finansal hizmetler şirketi Galaxy Digital Holdings, iş gücününün yüzde 20’sini azaltmayı planlıyor.
Kişisel bilgisayarlara olan talebin azalması HP Inc.’nin kârını etkilerken, şirket, gelecek 3 yıl içinde 6 bin çalışanını işten çıkaracak. Dünyanın en büyük mikroçip üreticilerinden Intel’in çalışan sayısını yüzde 20 azaltmayı planladığı belirtilirken, Microsoft’un 1000’e yakın çalışanının işine son verdiği bildirildi.
Kripto borsası Kraken, çalışanlarının yüzde 30’unu (yaklaşık 1100 kişi) işten çıkaracağını duyurdu. Taşınabilir araç çağırma uygulaması Lyft, çalışanlarının yüzde 13’ünü yahut 683 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Lyft’in kurucu ortakları Logan Green ve John Zimmer tarafından bahse ait çalışanlara gönderilen yazıda, “Ekonomide ortaya çıkan çeşitli zorluklar var. Gelecek yıl için mümkün bir resesyonla karşı karşıyayız ve araç paylaşımı sigortası maliyetleri artıyo” tabirleri kullanıldı.
META 11 BİNDEN FAZLA ÇALIŞANI İŞTEN ÇIKARACAK
Meta Üst Yöneticisi Mark Zuckerberg, 9 Kasım’da şirket çalışanlarıyla paylaştığı iletide, iş gücünde yüzde 13 azaltmaya gitme ve 11 binden fazla çalışanın işine son verme kararı aldığını aktardı.
Zuckerberg, isteğe bağlı harcamaları azaltarak ve gelecek yılın birinci çeyreğine kadar işe alımlara orta vererek daha verimli bir şirket olmak için bir dizi ek adım attıklarını belirtti.
Söz konusu ortamda sermayenin daha verimli kullanılması gerektiğini aktaran Zuckerberg, şirketin kaynaklarının birçoklarını yüksek öncelikli büyüme alanına kaydırdıklarını, işletme maliyetlerini düşürdüklerini ve verimliliği artırmak için grupları yine yapılandırdıklarını bildirdi.
Meta’nın pay fiyatı, bu yıl yüzde 60’tan fazla bedel kaybetti. Apple’ın yeni saklılık siyasetinin uygulamaya geçmesi kullanıcıların müsaadeleri olmadan izlenmesini zorlaştırırken, Facebook’un yeni duruma ahenk sağlayamadığı belirtiliyor. Facebook, gelirlerinin yüzde 90’ını reklamlardan elde ediyor. Bu ortada, Meta’da işe alımları dondurma mühletinin 2023’ün birinci çeyreğine kadar uzatılması bekleniyor.
ENFLASYON, RESESYON KAYGILARI, ARTAN FAİZ ORANLARI..
Çevrimiçi emlak şirketi Opendoor, artan faiz oranlarının ABD konut piyasasını olumsuz etkilediği bir devirde, çalışanlarının yüzde 18’ini (yaklaşık 550 çalışanını) işten çıkaracağını duyurdu. Plaid Inc. maliyetleri azaltmak için 260 çalışanını işten çıkardı.
Merkezi ABD’de bulunan çip üreticisi Qualcomm, çiplerini kullanan telefonlara olan talepte beklenenden daha süratli düşüş olması nedeniyle işe alımları dondurduğunu açıkladı.
Salesforce, yazılım eserlerine olan talebin yavaşlaması nedeniyle karlılığını artırmak için satış departmanından yüzlerce çalışanı işten çıkarırken, dünyanın en büyük bilgisayar sabit disk şoförü üreticilerinden Seagate Technology Holdings Plc, yaklaşık 3 bin kişinin işine son verdi.
Çevrim içi ödeme platformu Stripe, çalışanlarının yaklaşık yüzde 14’ünü yahut 1000 kişiyi işten çıkarma kararı aldı. Stripe Üst Yöneticisi Patrick Collison, hususa ait şirket çalışanlarına gönderdiği yazıda, artan enflasyon, resesyon dehşetleri, yüksek faiz oranları, güç şokları ve daha sıkı yatırım bütçeleri nedeniyle işten çıkarmaların gerekli olduğunu belirtti.
TWITTER’DA İŞTEN ÇIKARMALAR BAŞLADI
Elon Musk’ın 44 milyar dolara satın alması sonrası toplumsal medya şirketi Twitter’da işten çıkarmalar başladı. Elon Musk, e-posta yoluyla 3 bin 700’den fazla Twitter çalışanını işten çıkardı. Twitter’daki işten çıkarmaların ekonomik dertlerden çok, Twitter’ın Musk tarafından satın alınması ve beraberindeki borçla ilgisinin olması dikkati çekiyor.
ABD’de Netflix, Robinhood, Snap, Shopify, Peloton ve Calm üzere şirketler de daha evvel işçi sayısını azaltma yoluna gideceklerini duyurmuştu. Netflix 450 çalışanının işine son verirken, Peloton 800’den fazla kişinin işten çıkarılacağını, Robinhood çalışan sayısını yüzde 23, Snapchat yüzde 20, Shopify yüzde 10, Cameo yüzde 25 ve Calm yüzde 20 azaltacağını açıklamıştı.
Apple’ın da araştırma ve geliştirme dışındaki tüm alanlarda işe alımları durdurma kararı aldığı bildirildi.
Tüketiciden tüketiciye (C2C) e-ticaret platformu Carousell, maliyetleri düşürmek için 110 çalışanını yahut toplam iş gücünün yüzde 10’unu işten çıkardı.
OTOMOBİL ÜRETİCİLERİ DE İŞ GÜCÜNÜ AZALTIYOR
ABD’li teknoloji şirketlerinin yanı sıra araba üreticileri de iş gücünü azaltma yoluna gidiyor. Ford Motor, maliyetleri düşürmek ve içten yanmalı araçlardan elektrikli araçlara geçiş yapmak için yaklaşık 3 bin beyaz yakalı çalışanını işten çıkardı.
ABD’li elektrikli araç üreticisi Tesla’nın Üst Yöneticisi de olan Musk ise haziran ayında şirketin üst seviye yöneticilerine “dünya genelindeki tüm işe alımları durdurun” başlıklı bir e-posta göndermişti. Musk, e-postada, iktisada dair “süper berbat bir his” taşıdığını ve çalışan sayısının yüzde 10 azaltılması gerektiğini savunmuştu.
Merkezi ABD’de bulunan finansal hizmetler şirketi Morgan Stanley, dünya çapındaki 81 bin 567 kişilik çalışanından yaklaşık 1600’ünü işten çıkardı. The Wall Street Journal haberine nazaran, Pepsi’nin üreticisi PepsiCo, Kuzey Amerika’da yüzlerce çalışanını işten çıkarmaya hazırlanıyor.
İŞTEN ÇIKARMALAR AVRUPA’DA DA ARTIYOR
Son 30 yılın en yüksek enflasyon oranları ve Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle Avrupa’da da işten çıkarmalar artış gösterdi. Son 2 yılda istekli işten ayrılmalar yoluyla binlerce kişilik istihdam kaybı yaşayan Fransa’nın bayrak taşıyıcısı Air France, yaklaşık 300 yer çalışanının vazifesine son vermek için sendikalarla müzakere yürütüyor.
İsveçli mühendislik kümesi Alfa Laval, artan maliyetlerin denizcilik işini olumsuz etkilemesinin akabinde yaklaşık 500 çalışanını işten çıkaracak yine yapılanma programı açıklarken, İsveçli bahçe ekipmanı ve aletleri üreticisi Husqvarna da tekrar yapılanmaya giderek 1000 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
Merkezi İsveç’te bulunan ödeme şirketi Klarna, yüksek enflasyon ve Rusya-Ukrayna savaşının ticarete olumsuz tesirleri nedeniyle 7 bin çalışanından yaklaşık yüzde 10’unu işten çıkaracağını açıkladı.
Alman kimya şirketi BASF, işten çıkarmalar da dahil olmak üzere 2024’e kadar Avrupa’da yıllık maliyetleri 500 milyon euro azaltacak planını duyururken, Alman tüketici eserleri şirketi Henkel de artan maliyetler ve düşük talep ile gayret etmek için 2 bin kişiyi işten çıkardı.
KÂRLILIK TELAŞI İŞ GÜCÜNÜ VURDU
Rüzgar türbini üreticisi Siemens Gamesa, kârlılığa geri dönme planı kapsamında birçok Avrupa’da olmak üzere 2 bin 900 kişiyi işten çıkarmayı planladığını açıkladı. Alman otomotiv ve sanayi tedarikçisi Schaeffler, tekrar yapılanma sürecinde 2026’ya kadar 1300 kişinin daha işine son verileceğini duyurdu.
İtalya’nın üçüncü büyük bankası Monte dei Paschi di Siena, maliyetleri düşürme taahhütleri doğrultusunda 3 bin 500 çalışanın erken emekliliği konusunda sendikayla anlaştı.
Hollandalı tıbbi ekipman üreticisi Philips, düşen satışların akabinde yaklaşık 4 bin kişiyi işten çıkarma planlarını duyururken, araba üreticisi Stellantis, çeşitli tedarik zinciri sıkıntılarından kaynaklanan tesirleri azaltmak için Michigan’daki fabrikasında meçhul sayıda çalışanını süresiz olarak işten çıkardığını açıkladı.
SAVAŞIN TURİZM ŞİRKETLERİNE BİLANÇOSU AĞIRLAŞIYOR
Finnair, Rus hava alanının kapatılması sonucu kârlılığını yine sağlamak gayesiyle global olarak yaklaşık 200 kişiyi işten çıkarmayı ve filosunu küçülteceğini belirtti. Merkezi Finlandiya’da bulunan Valmet Oyj, Ukrayna’daki savaş nedeniyle siparişlerin azalması ve Çin’deki Kovid-19 kısıtlamalarının akabinde Helsinki’deki vana fabrikasında 340 çalışanla 3 aya kadar süreksiz işten çıkarmalar için müzakerelerde bulunduğunu açıkladı.
Online otel rezervasyon portalı Booking.com da Kovid-19 salgınından beri 4 bin 375 çalışanının işine son verdi. Alman tarım şirketi InFarm ise çalışanlarının yüzde 50’sini işten çıkardı.
İsveçli perakende şirketi H&M, maliyetleri azaltmak ve verimliliği daha da artırmak için eylülde global bir program başlattı. Şirket, program kapsamında 1500 çalışanının işine son vereceğini duyurdu.Yılın başında Unilever, yine yapılanma kapsamında 1500 çalışanını işten çıkardı.
ASYA’DA DA İŞTEN ÇIKARMA YOLUNA GİDİLDİ
Asya’da da teknoloji şirketlerinin yaklaşan resesyon öncesi işten çıkarmalar yoluna gitmesi dikkati çekiyor. Çinli teknoloji şirketi Alibaba, yavaşlayan satışlar sonrası maliyetleri kısmak için yaklaşık 10 bin çalışanına veda etti.
Credit Suisse Group, Asya’da 9 bin kişiyi işten çıkarmak için kapsamlı planlar yaparken, merkezi Çin’de bulunan Tencent, 5 bin 500 çalışanının işine son verdi. Merkezi Hindistan’da bulunan Blinkit de yaklaşık 1600 çalışanından yüzde 5’ini işten çıkardı. (AA)
