Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan, Çin’le kurulan iştirakin, ABD ile iştirak mutabakatı aleyhinde olmadığını belirtti.
Çin Devlet Lideri Şi Cinping, Suudi Arabistan’a düzenlediği ve tüm dünyada merakla izlenen resmi ziyareti kapsamında Kral Selman bin Abdulaziz ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’la bir ortaya gelmiş, Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi’ne katılmıştı. Şi, ziirvede Mısır, Filistin, Ürdün ve Tunus başkanlarıyla de bir ortaya gelmiş, Suudi Arabistan ile Çinli şirketler çeşitli alanlarda 34 yatırım muahedesine imza atmıştı.
Bin Ferhan, Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi’nin akabinde basın toplantısı düzenledi. Suudi Arabistan’ın, ABD kıymetine Çin’le iştirak muahedesi yapması ihtimaline ait soruyu cevaplayan Bin Ferhan, Riyad idaresinin tek bir yoldan gitmediğini, ülkesinin kapasitesine inandığını ve herkesle işbirliğine açık olmaları gerektiğini söyledi.
Çin’le işbirliğinin, kalkınma için zarurî olduğunu söz eden Bin Ferhan, “Bu, ABD ve dünyanın öbür iktisat ülkeleriyle işbirliği için uğraş sarf etmediğimiz manasına gelmez. Biz, iki taraf ortasında seçim yapmak durumunda olmaya ya da kutuplaşmaya inanmıyoruz. Suudi Arabistan-Çin stratejik iştirakinin, umut verici ögeleri var. Ayrıyeten ABD, Hindistan, Japonya, Fransa ve İngiltere üzere öbür ülkelerle de stratejik bir paydaşlığımız var” dedi.
Şi’nin ziyareti sırasında Suudi Arabistan ve Çin kapsamlı stratejik iştirak mutabakatı da imzalamıştı. Tepenin sonlanmasıyla yayımlanan Riyad Bildirisi’ne nazaran, Çin’in Jenerasyon ve Yol Girişimi’nin desteklenmesi, taraflar ortasında paydaşlığın pekiştirilmesi ve bir sonraki doruğun Pekin’de düzenlenmesi kararları alınmıştı.
ÇİN-ABD REKABETİNDE YENİ DÖNEM
Dünyanın en büyük iki iktisadı olan ABD ve Çin ortasında artan rekabet, global güç kaynaklarının büyük kısmını barındıran Orta Doğu bölgesini yeni bir tesir çabasının sahnesi haline getiriyor. Washington’ın Çin’i “uzun vadeli en kıymetli tehdit” olarak nitelediği ve global stratejisinde yükünü Asya-Pasifik bölgesine kaydırdığı bir devirde, Pekin idaresi de ABD’nin uzun yıllar bölgesel gelişmeleri biçimlendiren aktör olduğu Orta Doğu coğrafyasında tesirini artırma arayışında.
Washington ve Riyad ortasındaki ilgiler, gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesi ve Suudi Arabistan’ın insan hakları sicili nedeniyle halihazırda sıkıntılı haldeyken, Ukrayna-Rusya Savaşı’nın akabinde petrol üretiminin azaltılmasına ait tartışmayla yine tansiyonlu bir seyre girmiş durumda.
ABD Lideri Joe Biden’ın bu yılın başında Riyad’a yaptığı ziyaret, alakalarda beklenen olumlu havayı sağlayamazken, iki ülke, Suudi Arabistan ve Rusya öncülüğündeki “OPEC +” ülkelerinin 5 Kasım’da petrol üretimini azaltma kararı alması nedeniyle ihtilafa düşmüştü.
ÇİN BOŞLUĞU DOLDURUR MU?
Çin’in, ABD’nin ilgisinin Orta Doğu’dan kayması ve bölgesel aktörlerin Washington’ın siyasetlerine açık direnciyle ortaya çıkan ekonomik ve siyasi güç boşluğunu doldurmaya aday bir aktör olup olmadığı tartışılıyor. Son yıllarda Jenerasyon ve Yol Girişi kapsamında bölgede 200’den fazla güç ve altyapı projesi yürüten Pekin’in, bölgenin kaynaklarına ilgisi artmış durumda.
Enerji gereksinimlerinin yüzde 70’ini ithalat yoluyla karşılayan Çin, Orta Doğu petrolünün en kıymetli alıcısı pozisyonunda. Çin, geçen yıl bölgenin en büyük petrol üreticisi Suudi Arabistan’ın ihraç ettiği ham petrolün yüzde 27’sini tek başına satın aldı. Çin ile Suudi Arabistan, petrol ticareti ödemelerinin yuan ile yapılması için de görüşmeler yürütüyor. Bunun hayata geçirilmesi ABD dolarının güç mutabakatlarında kullanılan temel para ünitesi rolünü sarsabilir.
Çin Devlet Lideri Şi, 2016’da Riyad’ı ziyaret etmiş, 2019’da da Veliaht Prens Muhammed Bin Selman ile Pekin’de görüşmüştü. (SOZCU.COM.TR/AA)
