[ad_1]
Dünyada yalnızca Van Gölü’nde olup, üreme periyotlarında tatlı suya muhtaçlık duyan inci kefalleri için 15 Nisan-15 Temmuz tarihlerinde av yasağı uygulanıyor.
Tuzlu ve sodalı suda yaşayabilen inci kefalleri, bu periyotta jenerasyonunu sürdürmek için gölden çıkıp, tatlı sulara göç ediyor.
Su akışının aksine yüzerek tatlı sulara geçen inci kefalleri, yumurtalarını bırakıp, yine göle dönüyor. Daha sonra yavru inci kefalleri de annelerinin izinde göle dönüp, seyahatini tamamlıyor. Ancak son yıllarda yaşanan kuraklık, inci kefallerinin göç alanlarını da etkiledi.
Göç seyahatini sürdüren yavru balıklar, en büyük üreme alanı olan Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı kuruduğu için göle dönemedi. Bu nedenle dar bir alana sıkışan binlerce yavru balık öldü.
‘TEK DAMLA SU YOK’
Van YYÜ Su Eserleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, “Şu anda Van Gölü’ne dökülen en büyük akarsu olan Bendimahi Çayı’ndayız. Fakat adeta Bendimahi Çayı’nda değil; stabilize bir yoldayız. Çabucak gerimizde çatlamış topraklar ile kupkuru bir alanı görüyoruz.
Bendimahi Çayı, Van Gölü’ne dökülen en büyük akarsu, inci kefallerinin göç ettiği en büyük akarsu pozisyonunda. Van Gölü’ndeki milyarlarca inci kefalinin en ağır göçünün gerçekleştiği akarsuyun tam ortasındayız. Olağanda burada 1 metre su olması gerekiyor. Ancak akarsuyu yürüyerek, karşıdan karşıya rahatlıkla geçiyorsunuz. Zira tek damla su yok.
Akarsular, her yerde kıymetli. Ancak Van Gölü Havzası kelam konusu olduğu vakit; bu kıymet 10 kat daha artıyor. Zira inci kefalinin Van Gölü’ndeki jenerasyonunun sürdürmesindeki yegane öge, üremesini gerçekleştirebilmesi. Şimdi bitmesine 2 hafta var lakin maalesef bu akarsu kuru. Yaklaşık 1 aydır bu görünümle karşılaşıyoruz” dedi.
‘GERİ DÖNMELERİ BU GÖRÜNTÜDE MÜMKÜN DEĞİL’
İnci kefali göçünün iki basamaktan oluştuğunu, evvel anne inci kefallerinin akarsulara girdiğini belirten Dr. Akkuş, “Anne inci kefalleri üst bölümlere gidip, yumurtalarını bırakıp, geri dönüyor. Sonra temel ikinci göç başlıyor.
Yumurtadan çıkan yavru inci kefalleri, Van Gölü’ne geri dönüyor. Ancak maalesef bu yıl, bu bölgede yavru inci kefallerinin Van Gölü’ne dönmeleri bu görünümlere baktığımızda; mümkün değil. Daima kabahati kuraklığa atıp, kurtuluyoruz.
Ama suyu yönetemezsek, işte bu görünümler ortaya çıkıyor. Bendimahi Çayı’nın 23’üncü kilometresinde DSİ’ye ilişkin sulama regülatörü var. Kanunen akarsulardaki ekosistemin devam etmesi için; yapılan sulama regülatörlerinden, barajlardan aşikâr bir ölçü suyun akarsu yatağına bırakılması gerekiyor. Ama DSİ’ye ilişkin regülatör, bütün kapaklarını kapatmış.
Bütün suyu ziraî sulamaya kesmiş durumda. Burada inci kefali değil; dünyada yalnızca burada yaşayan endemik çeşitler de var. Hasebiyle bir an evvel DSİ’nin buraya suyun bırakılması lazım. Bu bir yasal sorumluluk” diye konuştu.
‘ŞU ANDA ADETA BİR ÇÖLÜN ORTASINDAYIZ’
Zamanla inci kefali stokunun da azalacağına dikkati çeken Dr. Akkuş, “Dolayısıyla faal bir su idaresi siyasetine muhtaçlığımız var. Evet çiftçinin eserini yetiştirmesini istiyoruz. Lakin 800 bin yıldır Van Gölü’nde hayatını sürdüren inci kefallerinin de ziyan görmesini istemiyoruz. Son 30 yıldır Bendimahi Çayı’nın kuruduğuna şahitlik etmedik.
İlk sefer karşılaştığımız bir görünüm. Ancak bunun tek sebebi; kuraklık değil. Kuraklık, bir sonuç. Kuraklığı ortaya çıkaran faktörler var. Suyu yönetemezseniz, bir su idare planınız yoksa; ne kadar suyunuz olursa olsun ortaya bu sonuç çıkar. Bu inci kefali stokunu elbette berbat tesirler. Zira üreyemeyen hiçbir canlı kuşağını sürdüremez. Şu anda adeta bir çölün ortasındayız” dedi.
Bölge sakini Ergin Demir de birinci sefer bu türlü bir görünümle karşılaştığını belirterek, “Böyle giderse inci kefali bitecek esasen. Burada balıkları su varken görüyorduk. Ama şu an burada bulunanlar ölmüş. Bu duruma üzülüyoruz” diye konuştu.
Mehmet Demir ise çayın bu yıl büsbütün kuruduğunu anlatarak, “İlk sefer bu türlü bir şey gördüm. Balıklar öldü ” dedi. (DHA)
Akarsu,Van Gölü,Göç,İnci Kefali,Yavru,Fakat
Haber Kaynak : Sözcü
[ad_2]
