Üst teneffüs yolu enfeksiyonlarına karşı akla çabucak C vitamini gelse de selenyum ve çinko minerallerinin de unutulmaması gerekiyor. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bağışıklık sisteminin en kıymetli destekçileri olan bu iki mineralin yararlarını şöyle anlattı…
Selenyumun az bilinen faydaları
Selenyum bağışıklık sistemi için vazgeçilmez minerallerden biridir. Genlerin hasar görmesini mahzurlar ve karaciğerin detoks faaliyetlerine yardımcı olur. Hür radikallere karşı müdafaa sağlayarak, kardiyovasküler hastalıkların riskini de azaltır. Selenyum bağışıklık sistemindeki doğal öldürücü hücrelerin (T hücrelerinin) sayısını artırır. Ağır metallerin bedenden atılmasını sağlar ve hür radikalleri yok eder. Günümüzde bilhassa prostat kanserinin önlenmesi için selenyumun kıymetine dikkat çekilmektedir. Kan selenyum düzeyi yüksek olanlarda prostat kanseri riski iki farklı çalışmada yüzde 51, yüzde 48 daha düşük bulunmuştur. Çin’in Quidong bölgesinde düşük selenyum düzeyi ile karaciğer kanseri ortasında güçlü bir sebep-sonuç alakası saptandıktan sonra yapılan selenyum desteği ile hem karaciğer kanseri hem de Hepatit B enfeksiyonlarında büyük bir düşüş saptanmıştır. Lakin selenyumun fazlası diyabet riskini artırarak ziyanlı olabilir.
Hangi besinlerde bulunur?
Selenyumun günlük alınması gereken ölçüsü 150-200 mikrogramdır ve bunun lakin 50 mikrogramı besinlerle alınabilmektedir. Daima ve ağır tarım; tarım ilaçları (zehirleri); kimyasal gübreler toprak selenyum düzeyini azaltmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da yasal olarak kimyasal gübrelere selenyum ek edilmektedir. Günlük beslenme nizamı ile kâfi selenyum alabilen kişi sayısı azdır. Sert kabuklu kuruyemişler (Brezilya cevizi), tohumlar (susam); deniz eserleri (istiridye, ringa balığı, morina); bitkisel besinler (lahana, mantar, kabak) selenyumdan en varlıklı besinlerdir. Ayrıyeten karaciğer ve böbrekte bol ölçüde selenyum bulunmaktadır.
Çinko almayı da unutmayın
Çinko da bağışıklık sistemini güçlendiren kıymetli minerallerden biridir. Çinko bakımından güçlü besinleri tüketenlerin yahut doktora danışarak çinko dayanağı alanların enfeksiyonlara ve kansere karşı daha dirençli oldukları bilinmektedir. Çinko viral etkenlere bağlı nezle, grip üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının müddetini kısaltmakta, alt teneffüs yolu yani zatürre görülme sıklığını da azaltmaktadır. Daima çinko eksikliği bulunan şahıslarda ise enfeksiyon sıklığı daha fazladır ve enfeksiyon daha ağır seyreder. Çinko eksikliğinde insanlarda hem antikor hem de hücresel aracılı bağışıklık karşılıkları zayıflar. B ve T lenfositlerin sayısı azalır, işlevleri zayıflar. HIV üzere, Covid-19 hastalığında da kandaki lenfosit sayıları azaldığı için hastalık tablosu ağır seyredebilir.
Nasıl beslenmeliyiz?
Topraktaki çinko ölçüsü ve kimyasal gübre kullanılması besinlerdeki çinko düzeylerini etkilemektedir. Hayvansal besinler çinko bakımından zengindir ve bu besinlerdeki çinkonun emilimi hayli yeterlidir. Beyin hücreleri birbirleriyle irtibat kurmak için çinkoya gereksinim duymaktadır. Günlük çinko alımı erkekler için 10 mg, bayanlar için 8 mg’dır. Yulaf ezmesi, tam tahıllar, esmer, kuruyemişler, bezelye ve susam çinkodan güçlü bitkisel besinlerdir. Anne sütü ve inek sütü çinkodan yoksuldur. Tahıllar işlenerek un haline getirildiğinde çinko ölçüsü azalır. Alkolik şahıslarda çinko eksikliği sıktır. Çinko eksikliğinin olduğu bölgelerde çocuklara çinko desteği yapıldığında pnömoni ve sıtma hastalıkları kayda paha bir halde azalmaktadır. Antioksidan özelliği olan çinko ayrıyeten sarı nokta hastalığı ve katarakt gelişim sıklığını da azaltmaktadır.
